Historiak badauzka, edozein Gizarte Zientzia bezala, ezagutzarekin eta ezagutza horren hedapenarekin konpromezuak. Agirien ikerketan eta analisi kritikoan oinarritutako eztabaida historiografikoank, ezagutza historikoaren eremuak argitzen eta zabaltzen doaz. Agiri mota asko egon daitezkeela, idatzizkoak, materialak, inmaterialak kontutan hartuta, maila horretan, azterketa akademiko kritikoaren mailan, kokatu genezake Zientzia Historikaren lana. Bestalde, agerikoa denez, Zientzia guztiak lotura kultural eta politikoak dituzte, kokatuta dauden gizarteetatik banatzen ez direlako (interes politiko, sozial eta ideologikoekin badaukate zerrikusi), baina, Gizarte Zientzien artean lotura hori zuzenago eta hurbilagoa da. Azterketa soziala, historikoa, kulturala, ikertzaile eta ikerketa zentruen ikuspegitik egiten da, eta, ondorioz, jarrera politikoetatik banaezina da. Historiaren kasuan harreman hori are eta zorrotzagoa da, Historiaren objektuak nortasun kolektiboen ikuspegitik, duen garrantzi sinbolikoagaitik. Historia zehatz bakoitza memoria eta identitate kolektiboekin bat egiten du… Nolabait esateko, historia, herrialdeen eta taldeen historia, Estatu Gaia izan da aspalditik, eta, alderantziz, borroka sozialerako eta askatasunerako tresna ere. Historigintza borroka sozialen isla izan da beti, eta ez da gehiegekeri bat Historia Objektiborik ez dagoela esatea, informazio eta adierazpen askatasunekin elikatzen den Egi Historikoaren bila ikerlarien lan talde kritiko eta unibertsala baizik.
Con motivo de la conmemoración de la concesión de la Carta Puebla a la Villa de Gernika por parte del Conde castellano Tello en 1366 se organizaron en Gernika-Lumo diversas actividades y actos institucionales. Arrano Kultur Taldea quiso también contribuir al debate colectivo y crítico sobre la historia de nuestra ciudad, uno de los principales Sitios de la Memoria de Euskal Herria. Nuestra aportación se centraba en relación, precisamente a la construcción contradictoria e inevitablemente política, como uno más de los espacios de confrontación social, de la Memoria Histórica sus funciones de dominación y, a su vez, de posibilidad de liberación social. Nuestra contribución ha pretendido, por un lado, concienciar al público de la necesidad de desarrollar una formación crítica del aspecto ideológico y político del relato histórico y proponer algunas lecturas alternativas e igualmente sólidas y fundadas, acerca de ciertos aspectos de nuestra historia. Por otro lado queríamos evidenciar la necesidad de un debate histórico potenciado desde Euskal Herria, producto de las plurales aportaciones que pueden hacerse desde nuestro país, que aporte perspectivas diferentes a las lecturas establecidas por el tradicional predominio de las academias española y francesa.
